Nasz blog
Zawody filmowe. Jak jest a jak mogłoby być? c.d.
Pierwszy asystent reżysera
Jak jest
Zawód, który kiedyś nazywał się w Polsce „Drugi Reżyser” otrzymał numer 1. First Director Assistant jest pozycją zawodową, która w systemie amerykańskim niewiele ma wspólnego z reżyserią. Jest człowiekiem produkcji i przez producenta filmu przeważnie wybierany. Jego rolę z niewielką dozą przesady możemy określić, jako rolę Ekonoma- kogoś, kogo zadaniem jest poganianie i egzekwowanie szybkości pracy na planie. W systemie studyjnym Pierwszy Asystent Reżysera otrzymuje premię za wykonanie filmów w terminie. Jego pozycja na planie jest niepodważalna. Tak naprawdę to Pierwszy Asystent Reżysera decyduje o wszystkim, co się dzieje na planie. On jest specjalistą w gąszczu amerykańskich przepisów związkowych i zawodowych i na niego spada obowiązek zbudowania planu zdjęciowego. Jak możemy się domyślić często ten plan nie ma nic wspólnego z dramaturgią utworu, który się realizuje. Często sceny drugoplanowe mają więcej przestrzeni czasowej niż sceny ważne dla filmu. Nic dziwnego, że ta rola i takie „skłamane” usytuowanie Pierwszego Asystenta Reżysera na planie, jako niby człowieka Reżysera została ochoczo przejęta przez europejskich Producentów i obowiązujący system produkcji.
Jak mogłoby być
W małym filmie (ale nie tylko) „Pierwszy Asystent Reżysera” względnie stosując dawną terminologię Drugi Reżyser jest osobą który jednoznacznie reprezentuje interes filmu czyli Reżysera.
Powinien być przez niego wybierany i posiadający jego zaufanie. Powinien być obecny i aktywny w okresie przygotowania filmu do zdjęć.
Zakres obowiązków Drugiego Reżysera w nowym systemie:
- Pomoc przy realizacji Previs-u
- Pomoc przy castingowaniu. Zdjęcia próbne
- Razem z Reżyserem, ale oczywiście także Producentem przygotowanie planu zdjęciowego.
- Drugi reżyser w trakcie zdjęć (dotyczy wyłącznie małych filmów) jest odpowiedzialny za reżyserię zdjęć w drugiej ekipie (o tym dokładnie w dalszej części)
- Pomaga w selekcji ujęć do montażu
- W scenach dużych gdy obie ekipy pracują razem odpowiedzialny za reżyserię drugiego planu.

Sekretarka planu. Czyli raporty, raporty raporty
Kiedyś była ona osobą rejestrującą zachowanie (gesty aktorów) tak, aby przy realizacji kontrplanów aktorzy mogli je powtórzyć dokładnie w tym samym miejscu. Obecnie rolę tą spełnia rejestracja obrazu. W każdej chwili możemy podglądnąć zarejestrowany materiał i aktor precyzyjnie może powtórzyć swoje zachowania. Ponadto kręcimy często w systemie wielokamerowym, w którym konieczność powtórek tych samych zachowań jest zbędna. Obecnie Sekretarka planu opisuje w specjalnych raportach to, co zostało zrealizowane na planie. Jednak ilość rubryk i opisów, które musi wykonać Sekretarka planu jest zbędna. Nikt albo prawie nikt tego nie czyta. Miało służyć to montażowni w orientacji, co zostało zrobione na planie, ale w momencie, gdy montażownia będzie na planie staje się zbędne. Część opisu, który wykonuje Sekretarka Planu mogłaby służyć VFX ale w istniejących formularzach brak takich pozycji. Supervisor VFX woli sam dokonać stosownych pomiarów, bo ich dokładność skraca jego czas pracy przy opracowywaniu efektów.
Często realizujemy ujęcia za pomocą kamer bez operatora (Crash camery) te kamery są włączane dużo wcześniej i kręcą minuty nieciekawego materiału aby zarejestrować coś co jest wartościowe i trwa zaledwie 0,5 sekundy np. wybuch. Sekretarka planu nie ma narzędzi, aby wyselekcjonować te momenty. Jej dokumentacja dotycząca archiwizacji nie przewiduje takiego opisu, a poza tym nie ma narzędzi, aby tego dokonać. Obecnie praca Sekretarki Planu pokazuje wyraźnie jak zmiany w technologii powinny wymóc ewolucję danego zawodu. Jak po uszy tkwimy w starym systemie.

Reżyser
Jak jest
O powodach, dla których ludzie często utalentowani przeżywają klęskę w tym zawodzie już pisałem. Więc ograniczę się tylko do stwierdzenia, że model europejski reżysera filmowego jest modelem armijnym. Reżyser jest Generałem na planie, który ma zawsze rację. Jeżeli zakomunikuje swojej ekipie, że jego zdaniem kolor czarny nie jest czarnym kolorem i że jego zdaniem „Czerń to Biel” to profesjonalna ekipa „pomyśli swoje”, ale na zewnątrz przytaknie. Ten model reżysera mającego „zawsze rację” różni się w sposób zasadniczy od modelu studyjnego gdzie zarówno rola kontrolna producenta jak i studia finansującego film jest dużo większa. Reżyser jest wynajętym przez studio/producenta specjalistą i jego typowy kontrakt posiada możliwość zwolnienia go w każdej chwili z pracy. Dosyć nagminne jest pozabawianie reżyserów prawa do tak zwanego „final cut” – finalnej wersji montażowej filmu. Przeskok od szkoły filmowej i filmów realizowanych w modelu studenckim do modelu profesjonalnego jest często powodem traumy i szoku. Zderzenie z profesjonalnymi realiami produkcji filmowej tak odległymi od atmosfery i techniki realizacji etiud studenckich, a przede wszystkim brak narzędzi kontroli powstającego filmu są często przyczyną klęski personalnej młodego adepta i jednocześnie klęski projektu.
Jak mogło by być
Model, który proponujemy daje reżyserowi narzędzie (Previs), które kontroluje jego przeważnie niedostępną dla innych wizję filmu. Sposób, w jaki on chce przenieść tekst scenariusza na ekran przeważnie „siedzi w jego głowie” i jest niedostępne dla innych.
Previs jest metodą, aby odkryć te mechanizmy i uczynić je publicznymi. Chcemy zbudować system nie wojskowy a grupowy. Cała ekipa po realizacji Previs-u czy też jego projekcji będzie miała świadomość, czego się od nich oczekuje. Będą bardziej świadomi przesłania przyszłego utworu i jego stylu, nawet, jeżeli te elementy nie będą nazwane po imieniu.
Montaż na planie z kolei jest elementem, w którym reżyser w każdym momencie może się odwołać (przez projekcję) do całości powstającego dzieła.
Podobnemu celowi ma służyć przerwa w zdjęciach. Te nowe narzędzia są stworzone dla komfortu pracy reżysera, a nie jej kontroli!
Przedefiniowanie zawodów filmowych ma na celu, aby reżyser nie był zasypywany na planie tysiącami często niepotrzebnych pytań. Zarówno zbudowana hierarchia dotycząca zawodów wizualnych jak i inny model asystentów (Drugi Reżyser) ma temu służyć. (Wiem, o czym mówię, bo robiłem zdjęcia do bardzo wielu debiutów).
Przy okazji z bardzo ciekawym systemem pokazu materiałów roboczych spotkałem się w jednym z filmów w Niemczech. Nie odbywały się one codziennie po planie, ale raz na tydzień w weekend i połączone były z śniadaniem dla całej ekipy. W tak bardziej rozluźnionej atmosferze łatwiej było dystansować się do wykonanej pracy a także ocenić nieco dłuższy kawałek pracy.
W codziennej pracy na planie, aby kontrola tego, co powstaje mogła być efektywna konieczne jest zaprojektowanie i wykonanie nowoczesnego centrum decyzyjnego, czyli to, co potocznie nazywamy „Podglądem reżyserskim” a na świecie „Video Village”. Takie „Centrum” powinno być dobrze skomunikowane z innymi działaniami postprodukcyjnymi umieszczonymi w Cinebusie. I tu nie chodzi tylko o podgląd kamer na planie, ale łatwość sprawdzenia/zobaczenia „w biegu” jak dane ujęcie montuje się z pozostałymi zrealizowanymi do danej sceny. Czy też wstępną ocenę łączenia tego co live, a co CGJ.
Zbudowaliśmy taki prototyp na dwóch maglinerach (żeby łatwo mieściły się w windzie) łatwo skomunikowany „wizyjnie” i na odległość do 300 metrów z pozostałymi departamentami w Cinebusie i Planem zdjęciowym. Bez zbędnych i czasochłonnych prac Reżyser i inni członkowie ekipy będą mieli na bieżąco wgląd w powstający film nie tylko z punktu widzenia aktualnie kręconego ujęcia, ale także funkcji tego ujęcia w montażu. Reżyser na bieżąco nie opuszczając planu będzie mógł ocenić kolor korekcję i wstępne efekty CGJ czy też odwołać się do materiałów referencyjnych (mood Board-y), a także sprawdzić, co się aktualnie kręci w drugiej ekipie.

Producent
Kiedyś Czeladnik przed uzyskaniem tytułu mistrzowskiego musiał udać się w podróż zawodową, aby u innych mistrzów w zawodzie podpatrzeć inne sposoby czy pomysły na wykonanie rękodzieła. W dobie masowej komunikacji tylko pozornie wydaje się nam, że wiemy wszystko, bo wystarczy to wygooglować. Uważam, że w kinematografii europejskiej jest błędem stosowanie amerykańskich produkcyjnych programów komputerowych, bo zbudowane są one dla innej rzeczywistości produkcyjnej. Jeden z licznych przykładów, o których pisałem powyżej jest przykład dotyczący Pierwszego Asystenta Reżysera. Trzeba pamiętać, że kinematografia studyjna (USA) zbudowana jest na rachunku ekonomicznym, który wynika z pozycji tej kinematografii na świecie. Filmy Studyjne robi się po to, aby zarabiać na nich pieniądze i tak się przeważnie dzieje. W Europie Producent zarabia na oszczędnościach w trakcie produkcji obrazu, bo bardzo niewiele wyprodukowanych filmów generuje zyski. Dosyć jaskrawym przykładem jest ten, że w filmach studyjnych prawie zawsze reżyser otrzymuje szansę na poprawienie już skończonego filmu w postaci dokrętek, i często są to dokrętki parudniowe. W Europie instytucja dokrętek prawie nie istnieje z bardzo prostego powodu, bo ich wykonanie „zjada” dochód Producenta. Możemy postawić tezę, że jakość skończonego utworu nie do końca jest celem europejskiej produkcji filmowej, bo Producent zarabia na oszczędnościach. W dodatku Producent jest łatwą ofiarą manipulacji cenowych. Nie może i nie zna się na wszystkim jest łatwą ofiarą zmowy cenowej (usługi firm postprodukcjnych) czy też opisanych powyżej manipulacji kierowników poszczególnych wydziałów.
Jak jest
- Przestarzały niepodlegający zmianom proces produkowania filmów
- Kopiowanie wzorców bogatej i opartej na przestarzałym modelu (negatywna rola związków zawodowych) kinematografii USA, ale trzeba pamiętać, że ich stać, bo jest to Kinematografia ciągle bardzo dochodowa.
- Stosowanie produkcyjnych programów komputerowych stworzonych dla wysokonakładowych studyjnych filmów. Szczególnie nonsensowne jest to przy filmach małych
- Nietransparentne modele ekonomiczne, którego celem jest wygenerowania największego dochodu już w trakcie produkowania filmu, a nie zysku z potencjalnej dystrybucji. Sprawa, jakości produkowanego filmu z takiego punktu widzenia jest dla Producenta drugorzędna.
- Ochrona własnych interesów. Oszczędności, do których często zmusza producent poszczególnych szefów działów mają rzadko zastosowanie we własnym produkcyjnym pionie.
Jak mogłoby być
Cały esej jest opisem tych zmian.
Nowoczesny model przyszłej produkcji filmowej powinien być modelem transparentnym, systemem, którego celem jest, jakość produkowanego dzieła.
[Fragmenty eseju Sławomira Idziaka “Jak robić filmy taniej i lepiej”]
Zobacz również
Grudzień 2018
- Jagoda Szelc na Plenerach Film Spring Open 2018
- Dramaturgia Wizualna. Sławomir Idziak na Plenerach Film Spring Open 2018.
- „Nie ma lepszego ognia od prawdziwego ognia” – Neil Corbould gościem specjalnym Plenerów Film Spring Open 2018
- Trudna droga do debiutu. Ewa Puszczyńska gościem specjalnym Plenerów Film Spring Open 2018
Listopad 2018
- „Kobro / Strzemiński. Opowieść fantastyczna” – Borys Lankosz i Marcin Koszałka na Plenerach 2018.
- Animacja postaci i kreskówek w CINEMA 4D: 3 studia przypadków – Fabian Rosenkranz na Plenerach 2018
- Kiedy dociera do nas, że nie jesteśmy Stanleyem Kubrickiem – czyli jak nie zaprzestać pracy twórczej w tzw. dorosłym życiu. Krótki wykład o motywacji, charakterze naszej pracy i różnicach między rzemieślnikiem a artystą – Konrad Kruczkowski na Plenerach 2018
- 13. edycja Plenerów Film Spring Open dobiegła końca. Dziękujemy!
Październik 2018
- Stwórz klip animowany dla Silesa, Zuzy Jabłońskiej albo Laboratorium.
- Najnowsze technologie, mówiący wirtualny hologram i odlot w VR! Goście specjalni Plenerów – James E. Marks i Chris Szkoda z DoubleMe (Londyn)
- „Z mocną głową w filmie”- wykład i warsztaty z zakresu psychologii osiągnięć
- LG YouTubers group. Be smart, use your smartphone and make a film with Reżyser Życia.
- Program ramowy Plenerów Film Spring Open 2018
- Canon – Nature Films Group
Wrzesień 2018
- Zrób teledysk dla Tymona Tymańskiego & MU i wygraj udział w Plenerach Film Spring Open.
- Zdobądź stypendium i dołącz do nowej grupy filmu sportowego. Emocje gwarantowane!
- Spotkanie z twórcą – Jagoda Szelc
Sierpień 2018
- Koniec Film Summer Masterclass w Görlitz początkiem nowych przyjaźni i współpracy.
- Od pomysłu do fabuły – od kreski do filmu. Grupa animacji malarskiej
- Stwórz plakat filmowy. Grupa grafiki filmowej na Plenerach
- Laila Pakalnina – opiekunką grupy filmu dokumentalnego tegorocznych Plenerów.
Lipiec 2018
- Narzędzia i środki transportu w nowym modelu produkcji filmowej
- Fantastyczne światy UNIT9
- Film Summer Masterclass w Görlitz
- Borys Lankosz poprowadzi grupę scenariuszową na Plenerach Film Spring Open.
Czerwiec 2018
- Grupa augmented reality cinematic experience
- Druga ekipa – jak przyspieszyć tempo prac nie tracąc kontroli jakości
- Ruszyły zapisy na Plenery Film Spring Open 2018
Maj 2018
- Zawody filmowe. Jak jest a jak mogłoby być? c.d.
- Zawody filmowe. Jak jest a jak mogłoby być? Nowy Model Produkcji.
Kwiecień 2018
- Previs – Nowy Workflow.
- Sławomir Idziak poprowadzi w Bratysławie warsztaty Dramaturgii Wizualnej z wprowadzeniem do Nowego Modelu Produkcji Filmowej.
- Artyści i filmowcy pod Giewontem. Promocja Nowego Modelu Produkcji na Przeglądzie Filmów o Sztuce w Zakopanem.
Marzec 2018
- Nowy Model Produkcji filmowej. Część 4. Prewiz.
- Nowy Model Produkcji filmowej. Część 3. Bałagan, czyli jak powstaje obraz w filmie.
Luty 2018
- Pokaz Cinebusa przed galą wręczenia nagród PSC.
- Nowy Model Produkcji. część 2. Nowe się rodzi na śmierci starego
- Nowy Model Produkcji Filmowej. Wprowadzenie.
Grudzień 2017
Listopad 2017
- Deklaracja nieśmiertelności – Marcin Koszałka na Plenerach 2017
- „Róbcie debiut kameralnie, odważnie, najodważniej jak się da” – Jagoda Szelc na Plenerach 2017
- Stanisław Mąderek i sceny akcji na Plenerach 2017
- Konrad Kruczkowski i Jakub Górnicki na Plenerach 2017
- Mieszkańców Bydgoszczy Portret Własny czyli „Czego nie widać…“
Październik 2017
- Partnerzy Technologiczni Film Spring Open 2017
- Konferencja Film Spring Open za nami
- Dwukrotny laureat Oscara, Neil Corbould, naszym gościem specjalnym
- Co powinieneś wiedzieć przed przyjazdem na Plenery FSO 2017
- Program ramowy Plenerów Film Spring Open 2017
- Ogłaszamy wyniki konkursu „Allegro na Plenerach”
- Film w sieci. Polskie gwiazdy internetu na Plenerach.
Wrzesień 2017
Sierpień 2017
- Wyścig z czasem czyli jak sfilmować żużlowca na torze wyścigowym.
- Bitwy, strzelaniny, pościgi, eksplozje – kręcimy sceny akcji
- Rewolucja w Motion Capture dostępna dla każdego
- Graj według swoich reguł. Stwórz własną grę komputerową z nami
- Allegro na Plenerach – Konkurs
- Wszystko, co chcielibyście wiedzieć o technice filmowej
Lipiec 2017
- Zrób scenę przy mistrzach. Krzysztof Rak i Robert Bolesto uczą scenopisarstwa na Plenerach
- Sympozjum Nowego Modelu Produkcji na Plenerach Film Spring Open
- Plenery Film Spring Open 2017 w międzynarodowym wydaniu
Czerwiec 2017
Maj 2017
- Warsztaty ze Sławomirem Idziakiem w Łodzi – „Cinebus i nowy model produkcji filmowej”.
- Cinebus otwarty dla wszystkich!
- Mieszkańców Opola Portret Własny
Kwiecień 2017
Luty 2017
Listopad 2016
- Maciej Pieprzyca na Plenerach 2016
- Agnieszka Smoczyńska na Plenerach 2016
- Bodo Kox i Iza Igel na Plenerach 2016
Październik 2016
- Ewa Puszczyńska na Plenerach 2016
- Marcin Ziębiński na Plenerach 2016
- Mobilny kurs audiowizualny w Szczecinie 19.10.2016 – 2.11.2016
- Do zobaczenia za rok!
- Konferencja Prasowa Film Spring Open 2016
Wrzesień 2016
- Szybkie filmy ze Stasiem na Film Spring Open
- Dzienny Program Film Spring Open 2016
- Inkubator filmowca – autorskie warsztaty Filmspringersów
- Juliette Binoche gościem specjalnym Plenerów Film Spring Open
- Neurobiologia kreatywności czyli z miłości do Mózgu
- Przedłużona rejestracja na Plenery!
- Twórcy internetowi połączą siły z filmowcami na Plenerach Film Spring Open
Sierpień 2016
- Grupa Previsów czeka na Was i w tym roku!
- Warsztaty Audiowizualne OPĘTANIE albo KONFESJA przez pryzmat prac francuskiego antropologa i historyka Michela de Certeau.
- Grupa Filmu Reklamowego- zapisy do 15 września
Lipiec 2016
Czerwiec 2016
- Wielki wóz spod szczęśliwej gwiazdy.
- Sławomir Idziak o branży kreatywnej podczas Impact’16
- Cinebus już prawie gotowy.
Maj 2016
Październik 2015
- Marcin Koszałka na Plenerach 2015
- Ewa Puszczyńska na Plenerach 2015
- Marcel Łoziński na Plenerach 2015
- Bodo Kox na Plenerach 2015
- Magnus von Horn na Plenerach 2015
- Krzysztof Rak i Marcin Lech na Plenerach 2015
Wrzesień 2015
Sierpień 2015
Lipiec 2015
- Szypulski do Idziaka, Idziak do Szypulskiego -ciąg dalszy.
- Szypulski do Idziaka, Idziak do Szypulskiego
- Wybieramy najlepsze scenariusze do Film Script Open!
Czerwiec 2015
Listopad 2014
Październik 2014
- Jak się robi film interaktywny
- Grupa Lotto – jak nakręcić reklamę
- Grupa Teledysków – ostatnie dokrętki
- Grupa Game Jam po zdjęciach
- Pieniądze na filmy do wzięcia – Prezentacja serwisu Wspieramkulture.pl i programu Za Grolsh Kultury
- Filmowe adaptacje w toku
- Plenery to ogromny poligon doświadczalny
- Transmisje na żywo z wykładów na Plenerach!
- Ruszyły Plenery Film Spring Open 2014!
Wrzesień 2014
- Szukamy pomysłu na marzenie
- Konferencja prasowa w Krakowie
- Książka Allana Starskiego dla uczestników Plenerów!
- Sprzęt na Plenerach Film Spring Open 2014
- Projekcje FSO
- Tylko na FSO! Rekonstrukcja pracy na planie debiutu reżyserskiego Natalie Portman „Opowieść o miłości i mroku”
- Prezentacja Film Spring Open na 39. Festiwalu Filmowym w Gdyni
- Warsztaty Sławomira Idziaka na FSO „Potrójne Życie Weroniki”
- Aktorzy na Plenerach Film Spring Open 2014
- Grafika Plenerów Film Spring Open 2014!
- Sprzęt na FSO – informacje z działu technicznego
- Wyniki rekrutacji – Filmspringersi 2014
- Prezentacja Plenerów Film Spring Open na festiwalu w Gdyni
- Rozmowa z Bodo Koxem, koordynatorem artystycznym grupy FAST
Lipiec 2014
- Nowość: Grupa Filmowych Adaptacji Spektakli Teatralnych (FAST)!
- Grupa teledysków KAYAX na Plenerach Film Spring Open!
- Dołącz do Grupy Interaktywnej Dramaturgii!
- PSC funduje stypendia na Plenery Film Spring Open!
Czerwiec 2014
- Grupa filmu reklamowego LOTTO na Plenerach Film Spring Open!
- 105 000 PLN za scenariusze związane z Małopolską – Rusza VII edycja Konkursu „Trzy Korony – Małopolska Nagroda Filmowa”!
- Zaprasza Koło Młodych ZASP Związku Artystów Scen Polskich
- FilmSpringersi na VOFF
- Plenery Film Spring Open nominowane do nagrody PISF!